عمارت کلاه فرنگی و باغ محتشم (پارک قدس) رشت

باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی یا همان پارک شهر رشت، قدیمی ترین پارک رشتِ که قدمت آن به دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار می رسه . 

عمارت کلاه فرنگی از جمله آثار دوره قاجاریه شهر رشت هم در ضلع جنوبی باغ محتشم قرار داره و یک بنای چند ضلعیِ که همین مسئله ظاهر زیبایی به ساختمان بخشیده و از یک نواختی نمای بیرون آن جلوگیری میکنه.

نمای بیرون عمارت کلاه فرنگی طوری است که به نظر می رسد این بنا دارای ۳ طبقه است، اما در اصل این بنا ۴ طبقه می باشد. طبقات اول و دوم هر یک دارای دو اتاق است و این اتاق ها هر یک به وسیله پنجره هایی نورگیری داخلی و تهویه مناسب را در فصل گرم سال فراهم می کنند. بلندترین اتاق این عمارت هشت گوش و از هر سو دارای پنجره هایی است که رو به باغ باز می شود و مصالح به کار رفته در آن آجر، چوب و گچ است.
مصالح به کار رفته در بنا از جنس آجر و چوب بوده و بام آن به صورت خرپشته ای و پوشش آن از جنس سفال خمره ای تعبیه شده، که در زیر آن سفال هایی جهت عایق بندی گرمایی و سرمایی ساختمان قرار گرفته است. دور تا دور ساختمان در طبقه اول به صورت ایوان و در طبقه دوم به صورت بالکنی چوبی است که ۶۸ ستون بالکن بام ساختمان را مهار کرده است.
باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی، در گذشته، از محلات کم تردد رشت بوده است و به همین علت محلی برای سکونت تابستانی حکمرانان و فرمان داران بود، اما با توجه به توسعه شهر و افزایش جمعیت و خیابان های ارتباطی در کنار این پارک جهت دسترسی به مرکز شهر و احداث بنای استانداری و شهرک بازی کودکان در ضلع غربی این پارک موجب شده تا این عوامل آرامش و سکوت محل و منطقه را تحت تأثیر قرار دهد.
علت انتخاب نام کلاه فرنگی بر روی این بنا، شباهت فراوانی است که طبقه فوقانی این بنا به کلاه سیلیندری (فرنگی) داشته است.
در سال ۱۳۷۴ این عمارت به مدیریت میراث فرهنگی گیلان واگذار گردید و امروزه از آن به عنوان مرکز آموزش هنرهای دستی استفاده می شود.
این اثر در تاریخ ۲۶ آبان ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۷۶۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پارک شهر رشت قدیمی ترین پارک رشت می‌باشد

پارک شهر رشت قدیمی ترین پارک رشت می‌باشد که باغ محتشم نیز نامیده می‌شود و دارای دو بخش مکانیزه و باغ می‌باشد.

قدمت پارک شهر یا باغ محتشم که امروزه پارک اصلی شهر رشت می‌باشد، به دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار می‌رسد.

پیشینه باغ محتشم
مالک و بانی اصلی این پارک اکبر خان بیگلربیگی (درگذشته ۱۳۰۷ ه. ق) از مالکان و متمولان طراز اول ایران در عصر ناصری و اجاره دار گمرکات شمال ایران بود. معروف است که غرس نهال‌های این پارک که امروزه درختان تنومندی شده‌اند و نیز خیابان کشی و احداث عمارت تابستانی واقع در آن که معروف به عمارت کلاه فرنگی است، همگی تحت نظارت شخص اکبر خان صورت پذیرفته‌است.

این پارک پس از درگذشت اکبر خان از طریق ارث به تنها دختر زنده مانده او رسید که در حباله نکاح پسرعموی خود صادق خان اکبر محتشم الملک (سردار معتمد بعدی) بود و از این تاریخ به باغ محتشم اشتهار یافت. بعدها در دوره پهلوی این پارک در ازای بدهی‌های مالیاتی به تصرف دولت درآمد و از آن تاریخ به عنوان پارک عمومی مورد استفاده اهالی شهر قرار گرفت.

وسعت اولیه این باغ چندین برابر مساحت فعلی آن بود، ولی رفته رفته با توسعه شهر و خیابان کشی‌های انجام شده از وسعت آن کاسته شد. در سی سال اخیر نیز با احداث بنای استانداری و شهر بازی در محوطه آن، باز هم کوچک‌تر شد که البته به تازگی تشکیلات استانداری به جای دیگری انتقال یافت و قرار است در محل قبلی آن در پارک شهر، ساختمانی جهت کتابخانه ملی رشت تدارک دیده شود. در انتهای این پارک نیز رودخانه‌ای در جریان است که سابقاً برای ماهیگیری مورد استفاده قرار می‌گرفت ولی امروزه به دلیل ریختن فاضلابهای شهری و بیمارستانی به درون آن آلوده و غیر قابل استفاده می‌باشد.

 

قدمت باغ محتشم رشت، به دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار می‌رسد

عمارت کلاه فرنگی در باغ محتشم

این عمارت بنایی فاخر و به یادگار مانده از اواخر دوران قاجار است و چون در باغ محتشم ساخته شده از جمله جاذبه‌های دیدنی شهر رشت به حساب می‌آید.

عمارت کلاه فرنگی دارای 4 طبقه است اما از بیرون به نظر می‌آید که 3 طبقه دارد. طبقات اول و دوم هر یک دارای دو اتاق است و این اتاق‌ها هر یک به وسیله پنجره‌هایی نورگیری داخلی و تهویه مناسب را در فصل گرم سال فراهم می‌کنند.

بلندترین اتاق این عمارت هشت‌گوش و از هر سو دارای پنجره‌هایی است که رو به باغ باز می‌شود و مصالح به کار رفته در آن آجر، چوب و گچ است.

مالک و بانی اصلی پارک محتشم اکبر خان بیگلربیگی بوده است

مصالح به کار رفته در بنا از جنس آجر و چوب بوده و بام آن به صورت خرپشته ای و پوشش آن از جنس سفال خمره ای تعبیه شده،که در زیر آن سفال هایی قرار گرفته اند که کار آنها عایق بندی گرمایی و سرمایی ساختمان و نگه داری سفال می باشد.

دور تا دور ساختمان در طبقه اول به صورت ایوان و در طبقه دوم به صورت بالکنی چوبی است، که 68 ستون بالکن بام ساختمان را مهار کرده، دامنه ساختمان از سر شیرهایی چوبی ساخته شده که به صورت دو پوش است که برای جلوگیری از ریزش برف و باران به داخل ساختمان طول آن را بلند گرفته اند.

این بنا در گذشته محل سکونت تابستانی حکام و فرمانداران شهر بود که با توجه به تغییر شرایط اجتماعی جامعه مورد بهره‌برداری‌های گوناگون از جمله خانه شطرنج شهر- رستوران پارک و غیره گردیده. این عمارت بعدها توسط میراث فرهنگی گیلان تبدیل به مرکز آموزش هنرهای سنتی در سطوح استان شد.

از عوامل تزئینی بنا می‌توان به عواملی چون سرشیرها - اشک های جلو دامنه ی بنا - دستک ها و نرده ی بالکن اشاره کرد.

امکانات موجود در پارک شهر رشت

عمارت کلاه فرنگی، زمین بازی کودکان، زمین های ورزش، نمازخانه، سرویس بهداشتی و مبلمان پارکی، وسایل ورزشی همگانی، کانون پرورش فکری کودکان، آبنما و...

 

وسعت اولیه باغ محتشم چندین برابر مساحت فعلی آن بود، ولی با توسعه شهر از وسعت آن کم شد

  

 در انتهای پارک محتشم رودخانه‌ای در جریان بود که قبلاً برای ماهیگیری مورد استفاده قرار می‌گرفت

  

معروف است که غرس نهال‌های پارک محتشم تحت نظارت شخص اکبر خان صورت پذیرفته‌است

      

باغ محتشم در ضلع جنوبی شهر رشت و در کنار رودخانه گوهر رود در خیابان حافظ قرار دارد